ในยุคดิจิทัลที่ข้อมูลแพร่กระจายอย่างรวดเร็ว ผู้สูงอายุเป็นหนึ่งในกลุ่มที่มักส่งต่อข่าวสารผ่านไลน์และโซเชียลมีเดีย แต่บางครั้งข้อมูลเหล่านั้นกลับเป็น ข่าวปลอม (Fake News) หรือข้อมูลที่ไม่ได้รับการตรวจสอบ วันนี้เราจะมาวิเคราะห์สาเหตุ และเนื้อหาที่มักพบว่าผู้สูงอายุแชร์ต่อกันบ่อย ๆ
ทำไมผู้สูงอายุถึงแชร์ข่าวปลอม?
1. ขาดทักษะในการตรวจสอบข้อมูล
ผู้สูงอายุส่วนใหญ่มิได้เติบโตมาในยุคที่อินเทอร์เน็ตเป็นแหล่งข้อมูลหลัก จึงไม่คุ้นเคยกับการตรวจสอบข่าวจากแหล่งข้อมูลที่เชื่อถือได้ เช่น Google หรือเว็บไซต์ตรวจสอบข่าวปลอม
2. ต้องการมีส่วนร่วมในสังคม
ไลน์เป็นแพลตฟอร์มหลักที่ผู้สูงอายุใช้ติดต่อกับเพื่อนฝูงและครอบครัว การแชร์ข่าวสารทำให้พวกเขารู้สึกเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่ม และเป็นแหล่งข้อมูลสำคัญให้กับคนรอบข้าง
3. ข่าวปลอมมักใช้ความกลัวและอารมณ์กระตุ้น
หลายข่าวที่ผู้สูงอายุแชร์มักเกี่ยวข้องกับภัยพิบัติ โรคภัย หรือเรื่องเร่งด่วนที่กระตุ้นอารมณ์ เช่น
- "อย่าดื่มน้ำเย็นหลังอาหาร เสี่ยงหัวใจวายเฉียบพลัน!"
- "เตือนภัย! มีแก๊งมิจฉาชีพปลอมเป็นพนักงานไฟฟ้า หลอกเข้าบ้านขโมยทรัพย์สิน"
การกระตุ้นอารมณ์เช่นนี้ทำให้พวกเขารู้สึกว่าต้องส่งต่อเพื่อป้องกันไม่ให้คนใกล้ชิดตกอยู่ในอันตราย
4. เชื่อถือข่าวจากคนใกล้ตัวมากกว่าสื่อทางการ
หากข่าวมาจากเพื่อน ญาติ หรือคนที่รู้จัก ผู้สูงอายุจะมีแนวโน้มเชื่อมากกว่าข่าวจากแหล่งข่าวทางการ เพราะมองว่าคนที่ส่งมาให้คงตรวจสอบมาแล้ว
5. เติบโตมาในยุคที่สื่อมีความน่าเชื่อถือสูง
ในอดีต สื่อที่เผยแพร่ข่าวมักผ่านกระบวนการกลั่นกรองอย่างเข้มงวด เช่น หนังสือพิมพ์ วิทยุ โทรทัศน์ ทำให้ผู้สูงอายุเชื่อว่าข่าวที่ได้รับมานั้นน่าจะเป็นเรื่องจริง
เนื้อหาที่ผู้สูงอายุมักส่งต่อบ่อย ๆ
1. ข่าวสุขภาพที่ผิดพลาดหรือไม่มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์
- "ดื่มน้ำมะนาวทุกเช้า ป้องกันมะเร็ง 100%"
- "ห้ามกินอาหารแช่เย็น จะทำให้เกิดนิ่วในไต"
- "ห้ามกินอาหารแช่เย็น จะทำให้เกิดนิ่วในไต"
2. ข่าวการเงินและแชร์ลูกโซ่
- "ลงทุน 500 บาท รับคืน 5,000 บาทใน 1 สัปดาห์!"
- "รัฐบาลแจกเงินช่วยเหลือ 3,000 บาท ลงทะเบียนด่วนที่ลิงก์นี้!" (ซึ่งมักเป็นเว็บไซต์ปลอม)
3. ข่าวภัยพิบัติและเหตุการณ์น่ากลัว
- "เตือนภัย! คืนนี้พายุลูกใหญ่จะพัดถล่ม ห้ามออกจากบ้าน!"
- "อย่าเก็บเหรียญตกพื้น อาจเป็นเหรียญอาบยาพิษจากแก๊งค้ายา!"
4. ข่าวการเมืองและข่าวลือเกี่ยวกับบุคคลสำคัญ
- "นักการเมืองชื่อดังถูกจับฐานทุจริตครั้งใหญ่!"
- "รัฐบาลเตรียมปิดประเทศเร็ว ๆ นี้ รีบตุนของด่วน!"
5. ข้อความบุญ และข้อความลูกโซ่
- "ส่งข้อความนี้ให้ครบ 10 คน แล้วโชคดีจะเข้าหาคุณ!"
- "หากไม่แชร์ต่อ อาจพบเคราะห์ร้ายภายใน 7 วัน!"
เราจะช่วยลดการแชร์ข่าวปลอมของผู้สูงอายุได้อย่างไร?
✅ แนะนำให้ตรวจสอบข่าวก่อนแชร์ โดยเข้าไปที่เว็บไซต์ตรวจสอบข่าวปลอม เช่น ศูนย์ต่อต้านข่าวปลอม (anti-fakenews.com) หรือค้นหาผ่าน Google
✅ อธิบายด้วยเหตุผล ไม่ตำหนิหรือห้ามแบบเด็ดขาด เช่น "คุณแม่ลองเช็กข่าวนี้ก่อนดีไหมคะ บางทีอาจจะเป็นข่าวเก่าแล้วก็ได้" เพราะถ้าใช้คำพูดเชิงห้าม อาจทำให้พวกเขาปิดกั้นตัวเอง
✅ สอนให้ใช้แหล่งข่าวที่เชื่อถือได้ เช่น เว็บไซต์ข่าวใหญ่ ๆ หรือประกาศจากหน่วยงานภาครัฐโดยตรง
✅ สร้างกิจกรรมสนุก ๆ ให้พวกเขาเรียนรู้ เช่น เกม "ข่าวจริงหรือข่าวปลอม" เพื่อฝึกทักษะการแยกแยะข่าวปลอมจากข่าวจริง
ผู้สูงอายุมักแชร์ข่าวปลอมเพราะต้องการช่วยเหลือและเป็นส่วนหนึ่งของสังคม มากกว่าที่จะตั้งใจส่งต่อข้อมูลผิด ๆ การให้ความรู้และแนวทางตรวจสอบข่าว จะช่วยลดการแพร่กระจายของข่าวปลอม และทำให้พวกเขาใช้อินเทอร์เน็ตได้อย่างปลอดภัยยิ่งขึ้น
???? คุณเคยเจอข่าวประเภทไหนที่ผู้ใหญ่ในบ้านแชร์มาบ้าง? ลองมาแบ่งปันกันในคอมเมนต์ได้เลย!
