พรรณไม้เก่าแก่ตั้งแต่สมัยสุโขทัย ทั้ง ๆ ที่ความจริงมีถิ่นกำเนิดอยู่ที่แอฟริกาแต่คนไทยถือไม้ชนิดนี้เป็นพืชพื้นบ้านชั้นเยี่ยมของไทย

ต้นมะขามเป็นไม้ใหญ่ให้ร่มเงาชั้นดี ใช้หลบร้อนผ่อนคลาย หรือจะนอนพักใต้ต้นก็ได้ เพราะความสูงใหญ่ใบดกหนา แถมยังมีดอกมีผลให้กินกันอร่อยปากด้วย สามารถนำมาประยุกต์สร้างบ้านหรือทำเครื่องเรือนชั้นดีไม่แพ้เนื้อไม้ราคาแพงทั้งหลาย และด้วยคุณสมบัติอันดีเยี่ยมนี้ ซึ่งทั้งเหนียว ทั้งมีความหยุ่นตัวดีแถมเนื้อยังขาวสวย เลยถูกนำมาใช้เป็นเครื่องครัวยอดนิยมคือ “เขียง” 

ส่วนฝักอ่อนกับฝักแก่ของมะขามนั้น จะกินแบบไหนก็อร่อย กินได้ทั้งที่เป็นอาหารคาวหรืออาหารหวาน แต่ที่เด็ด ๆ เลยก็คงจะไม่พ้น นำฝักอ่อนมาตำและทำเป็นน้ำพริกมะขาม เก็บไว้กินได้นานกับข้าวสวยร้อน ๆ ไม่ต้องมีกับข้าวอื่นยังได้ สำหรับฝักมะขามที่สุกแล้ว จะกินแบบสด ๆ ก็หวานนุ่มชุ่มลิ้นดี ส่วนฝักที่รสหวานซ่อนเปรี้ยวจนต้องหรี่ตาตอนเคี้ยว ก็นำมาประยุกต์ได้ง่าย ด้วยการน้ำตาลทรายลงไปคลุกพอประมาณ เป็นของกินเล่นง่าย ๆ แสนอร่อย

หากมีทั้งฝักแก่และสุกรวมทั้งมีมากจนกินไม่ไหว แค่เอาเนื้อเละ ๆ มาแกะเม็ดออก แล้วนำไปปั้นรวมกันเป็นก้อน ทำเป็นมะขามเปียกไว้ใส่เป็นเครื่องปรุงรสชั้นเยี่ยมที่ให้ทั้งความหอมหวาน ที่ผสมผสานกันอย่างลงตัวกับความเปรี้ยวที่พอดี

ที่เด็ดอีกอย่างคือ ยอดและดอกอ่อนนำมาใส่แกงส้ม ต้มโคล้ง ต้มยำ อุดมไปด้วยแคลเซียมและวิตมินซี ที่ช่วยในการเสริมสร้างกระดูก